poniedziałek, 17 marca 2014

Jak pomóc najbiedniejszym i zwiększyć PKB, czyli kwota wolna od podatku a zróżnicowanie dochodowe

Kwota wolna od podatku wynosi w Polsce 3091 złotych. Nie rośnie już od pięciu lat, mimo iż skumulowana inflacja wyniosła w tym czasie 15,9% (wedle GUS-u), a np. płaca minimalna wzrosła o 32%. Dzięki takiemu zabiegowi wzrastają dochody budżetowe. Dlaczego? Ponieważ maleje realna wartość odliczanego dochodu, a więc rośnie realna wartość zapłaconego podatku. Efekt jest taki, że wystarczy zatrudnić się dorywczo w trakcie wakacji, by przekroczyć kwotę wolną od podatku. Koszty ponoszą oczywiście wszyscy podatnicy, ale brak waloryzacji kwoty wolnej od podatku uderza najmocniej w najbiedniejszych.

Co to jest i jak działa kwota wolna od podatku?

Kwota wolna od podatku to kwota, którą możemy odpisać sobie od podstawy opodatkowania. Jeżeli do opodatkowania kwalifikuje się 13 091 złotych mojego zeszłorocznego dochodu, to dzięki kwocie wolnej od podatku zapłacę podatek jedynie od 10 000 złotych. Zaoszczędzę dzięki temu 556 złotych (3091*18%).


Kwota wolna od podatku w liniowym systemie podatkowym

Jeszcze więcej zaoszczędziłbym, gdybym przekraczał próg podatkowy, który wynosi 85 528 (od kwoty powyżej 85 528 złotych płaci się 32% podatku). Załóżmy, że tyrając w niedzielę i święta osiągnąłem 93 091 złotych dochodu (no dobra, nie osiągnąłem). Dzięki kwocie wolnej od podatku zapłacę podatek od 90 000 złotych. Za sprawą kwoty wolnej od podatku zaoszczędzę 989 złotych (3091*32%). Na wykresie przedstawiam efektywną (czyli naprawdę płaconą) wysokość podatku dochodowego dla obecnej kwoty wolnej od podatku oraz dla hipotetycznych 5000, 10 000 i 20 000 złotych kwot wolnych od podatku zakładając, że obowiązywałby podatek liniowy wynoszący 18%:


Wysokość efektywnego opodatkowania dla podatku liniowego 18% w zależności od wysokości dochodu (oś pozioma) i kwoty wolnej od podatku (różne krzywe)

Jak widać, im większa kwota wolna od podatku, tym mniejsze obciążenia podatkowe najbiedniejszych, biednych i średniozamożnych. Np. gdyby obowiązywała dziś kwota wolna od podatku w wysokości 20 tysięcy złotych, to podatnik zarabiający 2000 złotych miesięcznie płaciłby efektywnie ponad cztery razy mniejszy podatek dochodowy, a zarabiający pensję minimalną nie płaciłby go w ogóle. Oczywiście najbogatsi również zyskują, ale procentowo znacznie mniej. Dla zarabiającego 125 tysięcy różnica wynosiłaby 2,43%.

Kwota wolna od podatku w progresywnym systemie podatkowym

Oczywiście w Polsce funkcjonuje progresywny system podatkowy. Poniższy wykres uwzględnia podatek dochodowy wynoszący 32% nadwyżki nad 85 tysięcy złotych pomniejszonych o kwotę wolną:

Wysokość efektywnego opodatkowania dla podatku progresywnego 18% i 32% w zależności od wysokości dochodu (oś pozioma) i kwoty wolnej od podatku (różne krzywe)

Podatnicy zarabiający do 88 tysięcy oszczędziliby dzięki zwiększeniu kwoty wolnej od podatku tyle samo, co w modelu z podatkiem liniowym. Istotną różnicę zauważyliby ci, którzy przy obecnych kwotach załapują się na wyższą stawkę podatku dochodowego. Podniesienie kwoty wolnej do 20 tysięcy sprawiłoby, że podatnik zarabiający 105 tysięcy w ogóle nie musiałby płacić wyższej stawki podatkowej. Dzięki temu zapłaciłby o 5,15% niższy podatek.

Ile kosztowałoby podniesienie kwoty wolnej od podatku?

W Polsce mamy ponad 24 miliony podatników PIT. Ponad 98% z nich płaci niższą stawkę podatkową, a jedynie niecałe 2% płaci również stawkę 32%. Możemy więc na wyrost założyć, że podniesienie kwoty wolnej od podatku o 1000 złotych spowoduje obniżkę podatku o 180 złotych w przypadku 98% podatników i o 320 złotych w przypadku pozostałych 2%. Dla takich założeń podniesienie kwoty wolnej od podatku o 1000 złotych kosztowałoby około 4,4 miliarda złotych.

Są to założenia zbyt rygorystyczne, gdyż wielu podatników PIT i tak już teraz nie przekracza kwoty wolnej od podatku (czyli nie zapłaciliby mniej podatku, gdyby kwotę podnieść), a wielu podatników wyższej stawki PIT spadłoby po prostu do stawki niższej, więc na części tej podwyżki zaoszczędziliby nie 32%, a 18%.

Po co podnosić kwotę wolną od podatku? Wzrośnie dobrobyt, PKB i konsumpcja!

Argumentów za podniesieniem kwoty wolnej od podatku jest kilka. Najważniejszy jest taki, że to w zasadzie jedyna metoda obniżania podatków, która niemal w całości kierowana jest do osób najbiedniejszych. Owszem, 2% płatników PIT zaoszczędzi 320 złotych, a 98% tylko 180 na każdy tysiąc obniżki, ale dla pracownika zarabiającego minimalną krajową 180 złotych więcej w portfelu ma znaczenie daleko większe, niż 320 złotych dla najbogatszych etatowców.

Podniesienie kwoty wolnej od podatku ma wymiar antycykliczny (zmniejsza wahania wzrostu PKB) i zmniejsza bolesność kryzysów gospodarczych. Osoby biedniejsze przeznaczają zdecydowanie większą część swoich dochodów na konsumpcję niż osoby zamożne. Co więcej, biedni prawie nie inwestują i prawie nie oszczędzają. Inwestycje to najbardziej podatny na kryzysy gospodarcze element miksu PKB. Gdy nadchodzi spowolnienie gospodarcze, niepewność powoduje zmniejszenie inwestycji. Mniejsze inwestycje, to spadek PKB. Konsumpcja jest mniej podatna na zmiany cykliczne, a konsumpcja osób najbiedniejszych jest najbardziej trwała: dużo trudniej zrezygnować z sera na bułce niż np. z zagranicznych wakacji czy nowego jachtu.

Ile wynosi kwota wolna od podatku w innych państwach UE?

W innych państwach UE nominalna kwota wolna od podatku jest znacznie większa niż w Polsce. Np. w Wielkiej Brytanii jest to 9440 funtów, w Luksemburgu 11 265 euro, w Niemczech 8130 euro, w Holandii 2103, w Hiszpanii 17 707 euro, a w Chorwacji 26 400 kun (odpowiednik około 14 tysięcy złotych). Oczywiście trzeba pamiętać, że to tylko wartości nominalne, a porównując je należy uwzględniać średnią płacę i wartość nabywczą pieniądza.



Śledź nas na Facebooku!

1 komentarz:

Nie obrażaj innych uczestników dyskusji. Autora możesz, jeżeli czujesz taką potrzebę :-)